Wens je meer te weten over akkervogels en aanverwante onderwerpen, dan kun je gerust even neuzen tussen deze aanbevelingen. Deze lijst is niet compleet, natuurlijk…

Avery M., 2019. Inglorious. Bloomsbury, London.

Driven grouse shooting, where flocks of Red Grouse are chased by lines of beaters so that they fly over lines of ‘guns’ that shoot the fast-flying birds, is a peculiarly British fieldsport. It is also peculiarly British in that it is deeply rooted in the British class system. This multi-million pound business dominates the hills of the north of England – the Pennines, the North Yorkshire Moors, the Cheviots – and throughout Scotland. Grouse shooting is big business. VERY big business And backed by powerful, wealthy lobbying groups, its tendrils run throughout British society.

Inglorious makes the case for banning driven grouse shooting. The facts and arguments are presented fairly but the author, Mark Avery, states from the start why he has, after many years of soul-searching, come down in favour of an outright ban. There is too much illegal killing of wildlife, such as Buzzards, Golden Eagles, and, most egregiously of all, Hen Harriers; and, as a land use, it wrecks the ecology of the hills. However, grouse shooting is economically important, and it is a great British tradition. All of these, and other points of view, are given fair and detailed treatment and analysis – and the author talks to a range of people on different sides of the debate.

The book also sets out Avery’s campaign with Chris Packham to gain support for the proposal to ban grouse shooting, culminating in ‘Hen Harrier Day’, timed to coincide with the ‘Glorious’ 12th.

Ever-controversial, Mark Avery is guaranteed to stir up a debate about fieldsports, the countryside and big business in a book that all British conservationists will want to read.

Newton I., 2017. Farming and Birds, William Collins, London.

Given the underlying topography, the scenery over most of Britain has been created largely by human activities. Over the centuries, landscapes have been continually modified as human needs and desires have changed. Each major change in land use has brought changes to the native plants and animals, continually altering the distribution and abundance of species. This is apparent from the changes in vegetation and animal populations that were documented in historical times, but even more so in those that have occurred since the Second World War. More than seventy per cent of Britain’s land surface is currently used for crop or livestock production, and in recent decades farming has experienced a major revolution. Not only has it become more thoroughly mechanised, it has also become heavily dependent on synthetic fertilisers and pesticides, and increasingly large-scale in its operation. These changes have brought crop yields and livestock production to levels previously considered unattainable. However, such high yields have been achieved only at huge financial and environmental costs. One of the most conspicuous, and best documented, consequences of modern agriculture has been a massive loss of wildlife, including birds. In this timely addition to the New Naturalist Library, Ian Newton discusses the changes that have occurred in British agriculture over the past seventy years, and the effects they have had on bird populations. He explains how different farming procedures have affected birds and other wildlife, and how an understanding of the processes involved could help in future conservation.

Dijksterhuis K., Hut H., 2010. Akkervogels. Roodbont Publishers, Zutphen.

De uitgave Akkervogels toont in woord en beeld portretten van onder meer de grauwe kiekendief, patrijs, veldleeuwerik en graspieper. Daarnaast is er aandacht voor soorten zoals de zomertortel, kwartel en bruine kiekendief. De vogelportretten worden afgewisseld met gebiedsreportages in Nederland en België. Ook staan er in het boek interviews met Nederlandse en Belgische vogelbeschermers en agrariërs die actief zijn met akkervogelbescherming. Akkervogels is een onmisbare uitgave voor de vogelliefhebber!

Oudman T., Piersma T., 2018. De ontsnapping van de natuur – Een nieuwe Kijk op kennis. Atlas Contact, Amsterdam.

 We hebben tegenwoordig zo’n grote invloed op de natuur dat we vernietigen wat we niet actief beschermen. En de natuur is zo complex dat we haar nooit helemaal zullen doorgronden. Kunnen we wel beschermen wat we niet kennen?

In De ontsnapping van de natuur komen Thomas Oudman en Theunis Piersma met voorbeelden van problemen die juist verergeren door te denken dat we alles kunnen weten. Bloemrijke weilanden vol mysteries worden vervangen door synthetisch groen, trekvogels leggen het af tegen windmolens en mensen worden versimpeld tot hun DNA. De auteurs tonen hoe het anders kan: door in te zien dat nieuwe vragen net zo belangrijk zijn als antwoorden. Door steeds beter te weten wat we niet weten.

De ontsnapping van de natuur is een hartstochtelijk pleidooi van een getalenteerde jonge ecoloog en zijn succesvolle leermeester voor een werkelijk duurzame omgang met onze aarde, vol mooie verhalen die dat onderstrepen. Een ode aan natuurlijke processen in Nederland, in Mauritanië en in mensen. Een boek voor iedereen die zich afvraagt waar het heen moet.

Roodbergen S.P., 2018. De Kievit. Atlas Contact, Amsterdam.

In “De kievit’ van Sake P. Roodbergen, onderdeel van de Vogelserie, staat een iconische Nederlandse vogel centraal. De kievit is als voorbode van de lente bijzonder populair. In dit boek beschrijft Roodbergen, een van de grootste kenners van onze weidevogels, aan de hand van één jaarcyclus het leven van de kievit. Een weiland zonder kieviten leek tot voor kort ondenkbaar. Maar de achteruitgang van de natuur heeft directe gevolgen voor het leefgebied van de kievit.

De inhoud van dit boek valt na de inleiding in drie grote delen uiteen. Het eerste deel beschrijft het leven van de kievit in al zijn aspecten. Het tweede en derde deel richten zich op de “benutting’ én de bescherming van deze weidevogel. In de provincie Friesland zijn die twee onderling zo met elkaar vervlochten dat het geheel als onderdeel van het immaterieel cultureel erfgoed wordt ervaren.

In “De kievit’ zet Roodbergen uiteen wat de beste manier is om deze prachtige vogel te beschermen en voor het Nederlandse landschap te behouden.

Beintema A., 2015. De Grutto. Atlas Contact, Amsterdam.

Als er één vogelsoort is die het verdient om uitgeroepen te worden tot de vogel van Nederland, dan is het de grutto. Maar inmiddels gaat het helemaal niet zo goed met hem; het boerenland is zodanig veranderd dat grutto’s daar niet meer kunnen leven. In veertig jaar tijd is twee derde van de grutto’s uit Nederland verdwenen.

Albert Beintema beschrijft hoe grutto’s hun jongen grootbrengen en hoe ze op spectaculaire wijze naar Afrika trekken. Hij laat zien hoe bijzonder deze vogel is en hoe belangrijk hij is als symbool voor de natuur en het cultureel erfgoed. Het is aan ons om te beslissen of wij de grutto willen behouden. Beintema heeft zijn keuze al gemaakt, al was het alleen maar omdat er niets mooiers te bedenken is dan een groepje baltsende grutto’s die luid schreeuwend door een mooie voorjaarslucht boven een bloemrijke weide achter elkaar aan jakkeren.

Werkman E., 2018. De man op de dijk. KNNV uitgeverij.

Bijna waren we hem kwijt in ons land: de grauwe kiekendief, een van de sierlijkste roofvogels ter wereld. Tot halverwege de vorige eeuw was het onze meest algemene roofvogel, maar in 1990 was hij nagenoeg verdwenen.

Totdat iemand een nest ontdekte in een Groningse akker. Die ene vondst ontketende een beweging waar de Werkgroep Grauwe Kiekendief uit ontstond en wat leidde tot een internationaal netwerk aan samenwerking, bescherming en onderzoek.

En de grauwe kiekendief broedt nog altijd in ons land. Wat is het geheim achter dit succes? Wie zijn deze bevlogen “vogelredders’ en wat weten we nu van de grauwe kiekendief? Dit boek vertelt het hele verhaal.

– Een meeslepend relaas over natuurbescherming en -passie

– Mee op reis van de Groningse akkers tot Wit-Rusland en de Sahel

– Voor vogelaars en liefhebbers van natuur en cultuurlandschap en menselijke verhalen

In samenwerking met Werkgroep Grauwe Kiekendief en Vogelbescherming Nederland.

“Het verhaal geeft een andere kijk op het landschap en hoe wij daarmee omgaan, van Oost-Groningen tot de Sahel, van Engeland tot Wit-Rusland. Een must-read voor ieder die van landschap, vogels en mensen houdt." – Noorderbreedte

Elvira Werkman is natuurjournalist en schrijver. Een verhalenverteller, met oneindige fascinatie voor natuur en verhalen van bevlogen mensen.

vogels, roofvogels, grauwe kiekendief, vogelbescherming, vogelonderzoek, akkervogels, akkervogelbeheer, agrarisch gebied, landbouw, natuurbescherming, natuurbeheer, natuurbeleid, cultuurlandschappen

Watson D.,1977. The Hen Harrier. Bloomsbury, London.

An acknowledged classic of narrative nature-writing, Donald Watson’s The Hen Harrier was the culmination of a lifetime’s study of this beautiful upland bird. A gentle, warm and wonderfully written book, The Hen Harrier stems from an age of amateur’ conservation, from the pen of a man who cared deeply about birds and their habitats, especially of the Scottish borders where he conducted much of his research and painting. The book was among the last of a dying breed; it would be thirty years or more before writing on our natural history would again reach the heights of accessibility to nature-lovers exemplified by Donald Watson and his peers. The book starts with Watson setting down more or less everything known about harriers – which at that time often consisted of information sent by letter to the author, rather than published in a journal – before moving on to the story of Watson’s years studying nests in the south-west of Scotland. With a foreword by conservation champion Mark Avery, this edition of Watson’s greatest work is particularly timely. The conflict between grouse-shooting interests, which has overseen the virtual extinction of the harrier as a breeding bird in England through illegal persecution, and an increasingly vocal conservationist lobby is the number one conservation issue in Britain today. Donald Watson’s narrative soars like a sky-dancing harrier throughout this book. Read it, and be taken back to a simpler age of nature conservation by a true master of the art.

Watson D., 2010. In search of Harriers, Langford Press, Langtoft, Peterborough.

 This book is not another monograph but depends greatest on Watson’s paintings, done over the last 50 years,

Clarke R., 1996. Montagu’s Harrier. Arlequin Press,Chelmsford, Essex.

 Surely no birder can resistent thes wonderful raptor, as it beats, tilts and float with enormous grace afros our wheatfields and heathlands. For those who delve deep into its ecology, a whole host of fascinating questions and answers arises; an immense body of research and history lies behind the bird; In this book, Roger Clarke makes this accessible to us all.

Fresco L. O., 2012. Hamburgers in het paradijs – Voedsel in tijden van schaarste en overvloed. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam.

Mag je nu wel of niet een hamburger eten? Of is dat sowieso slecht, net als met ander vlees? Of kan het wel eenmaal per week, of als hij van een lokale koe komt? En hoe zit het dan met het alternatief, de sojaburger? Of met vis?

Meer dan ooit zijn we in verwarring over voedsel. In dit magnum opus van Louise O. Fresco komen alle thema’s samen: de geschiedenis van ons voedsel, de overgang van schaarste naar overvloed, de uitbreiding van de landbouw en visserij en het verlies van de natuur, de opkomst van de supermarkten, de moderne technologie inclusief genetische modificatie en onze obsessie met gezondheid en identiteit.

In onze verwarring zitten morele oordelen en diepe verlangens, vooral naar een paradijs waar voedsel zonder inspanning en schade aan het milieu beschikbaar is. Het is een bewijs van de enorme kracht en compleetheid van dit boek, dat ook in het Engels en Frans is vertaald, en dat na zeven jaar nog volledig relevant en actueel is.

Louise O. Fresco (1952) is schrijver, wetenschapper en columnist voor NRC Handelsblad.

van Ommen E., Dijksterhuis K., 2004. De Kiekendieven van het Oldabmt. KNNV Uitgeverij. Zeist.

 Beeldend kunstenaar Erik van Ommen ging op zoek naar de grauwe kiekendief. Hij bezocht de broed-, trek- en overwinteringsgebieden van deze zeldzame roofvogel. Tijdens deze trektocht, die hem bracht tot in het Afrikaanse Gambia, maakte Erik van Ommen meer dan 300 olieverfschilderijen, aquarellen, etsen en tekeningen. Samen met de sfeervolle tekst van Koos Dijksterhuis illustreren ze het verhaal van de grauwe kiekendief, de mensen die zich met de bescherming van deze soort bezighouden en de vogels, dieren en landschappen die de kunstenaar onderweg tegenkwam.

DE KIEKENDIEVEN VAN HET OLDAMBT is een boek waarin kunst en natuur elkaar ontmoeten.

Saris F., 2007. Een eeuw vogels beschermen. KNNV Uitgeverij, Zeist

Rond 1900 veroorzaakte de toenmalige hoedjesmode, althans onder een aantal dames van stand, beroering. Er werd tot het hoogste politieke niveau over gesproken en na enige jaren strijd werd het tooien van dameshoedjes met vogelveren bij wet verboden. Vanaf dat moment was het beschermen niet meer louter vrouwenwerk. In Een eeuw vogels beschermen kijken de auteurs terug op de ontwikkelingen van de vogelbescherming. Het boek geeft een historisch overzicht van wat er in de loop der jaren bereikt of juist niet bereikt is, de hindernissen die genomen moesten worden, de discussies die gevoerd werden en de vaak moeilijke afwegingen van belangen. Naast de feitelijke beschermingsactiviteiten wordt veel aandacht bestted aan de meneselijke aspecten, de grote en kleine ego’s, explosieve conflicten en eclatante successen, samenwerking en tegenwerking. Als iets duidelijk wordt uit een eeuw vogels beschermen, dan is het wel dat niets meneselijks vogelbeschermers vreemd is. Zonder DVD zou boek haast niet compleet zijn. Op de bijgevoegde DVD staat ruim 2 uur uniek beeldmateriaal: de eerste films van de vroegere Nederlandse vogelparadizen en verloren gewaande films met oude natuurbeelden.

Boek en DVD vormen samen een eerbetoon aan allen die, vaak met inzet van ziel en zaligheid, het belang van de vogels lieten prevaleren boven dat van de waan van de dag.

Frank Saris (1952) is bioloog. Na diverse functies, o.a. bij Stichting Natuur en Milieu, het Rijksinstituut voor Natuurbeheer en TNO, werd hij in 1987 aangesteld als directeur bij SOVON. Het destijds nog kleine bureau groeide onder zijn leiding snel uit tot een onderzoeksinstituut op het gebied van vogelonderzoek, gespecialiseerd in landelijke telprojecten met medewerking van duizenden vrijwilligers.