22 september 2017

Hoe lang houden de grauwe gors, de patrijs of de veldleeuwerik het nog uit? De afgelopen tien jaar werden maatregelen genomen om het tij te keren. Vandaag blijkt het opzet niet geslaagd, en is de combinatie van onvoldoende veilige nestplekken en een tekort aan voedsel (insecten) nog steeds een te grote hindernis voor onze veldleeuweriken, grauwe gorzen en patrijzen. Hoog tijd dus om na te denken over een nieuwe set maatregelen.

Het symposium ‘Van de stakkers van de akkers naar de helden van de velden’ heeft er in 2006 toe bijgedragen dat akkervogels zowel in Nederland als in België hoger op de politieke agenda kwamen. Nadien kwamen dan ook tal van regionale akkervogelinitiatieven van de grond, zowel bij overheden als bij organisaties in de sfeer van landbouw en natuur. Sindsdien werden verschillende projecten opgestart en investeerde overheden tientallen miljoenen euro’s in agrarisch natuurbeheer onder vorm van beheerovereenkomsten met landbouwers.

Ondanks de inspanningen en middelen die sindsdien naar akkervogels zijn uitgegaan, hebben veel akkervogels in Vlaanderen en Nederland het nog altijd moeilijk:

• Alhoewel er regio’s zijn waar de stand van de veldleeuwerik niet verder lijkt af te nemen, is de landelijke trend nog altijd dalende. Grootste knelpunt blijft een gebrek aan veilige nestplekken. Veldleeuweriken nestelen veelvuldig in intensief grasland. Dit is funest voor het broedsucces. Werkgroep Grauwe Kiekendief berekende dat in Groningen en Drenthe samen jaarlijks zo’n 24.000 tot 30.000 jonge veldleeuweriken in grasland omkomen door maaiactiviteiten.
• Ondanks jarenlange beheersinspanningen nam de grauwe gors in Vlaanderen tussen 2008 en 2017 af van 250 naar 45 broedparen. Het grootste knelpunt voor de grauwe gors is hun pover broedsucces door onveilige nestplaatsen en tekort aan stapelvoedsel (insecten). De populatie vergrijst en sterft letterlijk uit.
• De patrijs is populair en er zijn veel initiatieven om de soort te hulp te schieten. Toch neemt ook deze nog altijd in aantal af. Patrijzen hebben vooral te kampen met een gebrek aan insecten en een te laag aanbod aan veilige (ongemaaide, overjarige) vegetatie die kan dienen als nestplek.

Het is dus de hoogste tijd om ons opnieuw over deze stakkers van de akkers te buigen. Daarom organiseren Natuurpunt, Vogelbescherming Nederland en Stichting Werkgroep Grauwe Kiekendief op zaterdag 21 oktober een vervolgsymposium over akkervogels. Insteek is een terugblik op de afgelopen tien jaar: waarom hebben veel akkervogels het toch nog altijd zo moeilijk, wat hebben we over ze geleerd, wat is de betekenis geweest van agrarisch natuurbeheer en welke lessen kunnen we trekken voor de komende tien jaar?

Sprekers uit binnen- en buitenland zoeken mee een antwoord op deze vragen. Zo leren we meer over de beschermingsaanpak voor patrijs in Duitsland en grauwe gors in Schotland. In het panelgesprek komen we tot de hamvraag: hoe kunnen we bereiken dat we in onze landbouwgebieden akkervogels kunnen blijven zien en horen?

Het symposium staat open voor alle bij akkervogels betrokkenen, waaronder onderzoekers, medewerkers van landbouw- en natuurbeschermingsorganisaties, beleidsmedewerkers en vrijwilligers. Deelname is gratis, maar inschrijven is verplicht (max. 200 plaatsen), ten laatste op 14 oktober 2017.

Akkervogelsymposium 21 oktober 2017. Dagvoorzitter: Nel Sangers.

Tekst: Jules Bos (Vogelbescherming Nederland) Freek Verdonckt (Natuurpunt) & Oike Vlaanderen (Werkgroep Grauwe Kiekendief)